De Vlaamse dienst Ruimte en Erfgoed wil het landschap rond het Schipdonkkanaal beschermen als ‘ankerplaats’. Voor de overheid wordt het dan veel moeilijker om er grote werken uit te voeren, zoals het kanaal verbreden.

De Vlaamse dienst Ruimte en Erfgoed heeft een dossier opgemaakt om de omgeving rond het volledige traject van het Schipdonkkanaal tot ankerplaats uit te roepen. Die ‘ankerplaatsen’ vormen volgens de dienst ‘de meest waardevolle landschappen in Vlaanderen’, en die moeten dan ook zoveel mogelijk in hun huidige vorm bewaard blijven.

De dienst roemt in een uitgebreid rapport dat Het Nieuwsblad kon inkijken de landschapswaarde van het kanaal en pleit voor het ‘duurzaam behoud van de kenmerkende bomenrijen als lijnelement, op de dijktaluds en ook op de berm tussen de twee kanalen (parallel met het Schipdonkkanaal loopt ook het Leopoldkanaal, red.)’.

Dat Ruimte en Erfgoed net het Schipdonkkanaal (dat loopt van Zeebrugge tot in het Oost-Vlaamse Deinze, red.) en zijn omgeving uitkiest, is opmerkelijk. De Vlaamse regering is al jaren aan het onderzoeken of het kanaal niet kan worden verbreed, om zo de haven van Zeebrugge beter te doen aansluiten op het Europese binnenvaartnetwerk. Tegen die ingrijpende plannen, die honderden miljoenen euro’s zouden kosten, is ook al jaren protest van omwonenden en van actiegroep ’t Groot Gedelf.

‘Over de verbreding loopt op ditzelfde moment ook nog een milieustudie’, zegt de Brugse schepen en Vlaamse Parlementslid Mercedes Van Volcem (Open VLD). ‘Eén dienst bekijkt dus of het kanaal verbreed kan worden, een andere dienst wil het in zijn huidige vorm behouden. Dat twee diensten elkaar zo tegenwerken, is gewoon grof. Maar de Vlaamse regering heeft het zelf gezocht, door zo lang te talmen om beslissingen te nemen in dit dossier. Nu steekt de administratie zelf een tandje bij om de verbreding te bemoeilijken.’

Een statuut als ankerplaats zou sowieso een grote hindernis zijn om het kanaal nog te verbreden. ‘Zo’n titel geeft de overheid een zogenaamde zorgplicht’, klinkt het bij het departement Ruimte en Erfgoed. ‘Als er grote ontwikkelingen gepland zijn in het gebied, moet de overheid duidelijk motiveren waarom ze dat wil doen en moet de schade zoveel mogelijk beperkt worden. En als dat niet mogelijk is, moeten er compensaties worden gezocht. Maar dat is uiteraard niet eenvoudig: je kunt nooit ergens anders een even mooi landschap ‘aanleggen’ als compensatie.’

Een statuut als ankerplaats én een verbreding van het kanaal lijken dus bijna onmogelijk met elkaar te verzoenen. Nochtans noemt de haven van Zeebrugge de verbreding van het Schipdonkkanaal ‘van levensbelang’ voor de toekomst van de haven. Door meer vracht van de haven weg te voeren per binnenschip, wil het de verkeersknoop rond de haven ontwarren. Tegenstanders pleiten voor alternatieven, zoals het vervoer per spoor en de zogenaamde estuaire vaart, schepen die zowel op zee als op de binnenwateren kunnen varen.
‘Het probleem is dat je elke studie met weer een andere studie kunt tegenspreken’, zegt Van Volcem. ‘Het is belangrijk dat de regering snel een beslissing neemt.’

Vlaams minister van Openbare Werken Hilde Crevits (CD&V) heeft altijd gezegd dat ze wil wachten op de definitieve resultaten van de milieustudie voor ze een beslissing wil nemen, maar die resultaten kunnen nog maanden op zich laten wachten. ‘Op dit moment heeft de Vlaamse regering ook niet direct extra middelen in de schuif liggen voor die kanaalverbreding’, zei Crevits.