Slechts minder dan 1 procent van de gebouwen in Vlaanderen staat leeg, maar het zijn er wel steeds meer. In een jaar tijd is de langdurige leegstand met 19 procent toegenomen. Er zijn grote verschillen tussen de steden. Hoe erg is het gesteld met de langdurige (minstens een jaar) leegstand van woningen en bedrijfsgebouwen in Vlaanderen? Zelfs voor de Vlaamse overheid lijkt het zeer moeilijk om daar een eenduidig beeld van te krijgen, zo blijkt uit een vraag van Vlaams Parlementslid Mercedes Van Volcem (Open VLD) aan minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V). Eén is ding is zeker: de langdurige leegstand is in een jaar tijd sterk gestegen. De moeilijke economische context is daar niet vreemd aan.

Over de oorzaken van de regionale verschillen in leegstand is Van Volcem voorzichtig. “Deze kunnen divers zijn. De economische voorspoed in een bepaalde regio, de graad van bebouwing, het specifieke beleid per stad of gemeente, en de mate waarin men over gaat tot inventarisatie kunnen meespelen. Aan elke stad of gemeente om met de cijfers om te springen.”

“Leegstand aanpakken mogen we nooit ontkoppelen van de economische realiteit.” aldus Van Volcem. ”De komende jaren zullen zowel de Vlaamse Regering als de steden en gemeenten de denkoefening maken hoe we leegstand het best verder terugdringen.”

Op basis van de gemeentelijke registers (samengebracht door het Agentschap Wonen-Vlaanderen) stonden in mei 2014 17.404 woningen en kleine bedrijfsruimten leeg. Dat is een stijging van 19 procent tegenover een jaar eerder. Woningen en bedrijfsruimten worden samen gerapporteerd omdat ze, zeker in de stadskernen, soms moeilijk te onderscheiden zijn. Volgens het departement Ruimte stonden daarnaast ook nog eens 2.356 grote bedrijfsgebouwen van meer dan 500 m² (+9%) leeg.

Langdurige leegstand blijft een vrij marginaal, maar hardnekkig verschijnsel in Vlaanderen. Het gaat in totaal om minder dan 1 procent van alle gebouwen. Volgens het kadaster zijn er in Vlaanderen 2,6 miljoen panden, waarvan 2,1 miljoen huizen, 113.000 appartementsgebouwen en 85.000 handelspanden. Een deel van de leegstand duikt op in de statistieken om redenen die niet verontrustend en meestal tijdelijk zijn, zoals de verkoop van een ouderlijke woning in het kader van een erfenis.

Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen tijdelijke en langdurige leegstand. Voor de woningmarkt is het wenselijk dat 2 à 3 procent van alle woningen kort leeg staat om te vermijden dat mensen in paniek beginnen te kopen of te verhuren en er te weinig wordt gerenoveerd. Voor commerciële marktsegmenten zoals kantoren en retail is sprake van een markt in evenwicht bij een leegstand van 6 procent. Voor toplocaties van winkels is dat maar 2 procent.

De cijfers vertonen sterke lokale verschillen. Bijna een derde (5.266) van de leegstaande woningen en kleine bedrijfsruimtes in Vlaanderen bevindt zich in de provincie West-Vlaanderen. De leegstand is er met 45 panden op 10.000 inwoners dubbel zo hoog als elders in Vlaanderen. Dat mag niet zomaar worden toegeschreven aan de markt van de kustappartementen. Roeselare (97 panden per 10.000 inwoners) voert de lijst van de leegstand in de 13 Vlaamse centrumsteden aan. Ook Kortrijk (37) scoort minder goed, maar net de kuststad Oostende (11) en Brugge (6) komen zeer goed weg.

Van de grotere gebouwen (meer dan 500 m²) staan er in Vlaams-Brabant met 2,5 panden per 10.000 inwoners beduidend minder leeg dan in andere provincies. Die noteren een leegstand van 3,1 à 4,2 panden per 10.000 inwoners. Bij de grote panden gaat het in totaal om 554 ha (5.540.000 m²). In vierkante meter was er een toename met 18 procent in een jaar tijd. En die trend was vrij goed gespreid over alle provincies.

Het klopt dus niet echt dat er geen bedrijfsgebouwen meer te vinden zijn. Dat wil daarom nog niet zeggen dat ze nog geschikt zijn. 42 procent van de leegstaande oppervlakte bevindt zich in de provincie Antwerpen. Met de haven en de belangrijke logistieke as Brussel-Antwerpen hoeft dat niet te verbazen. In verhouding tot de bevolking staan evenwel in geen enkele andere centrumstad minder grote gebouwen leeg dan in Antwerpen.

De overheidsdienst Wonen-Vlaanderen houdt geen gegevens bij over het gemeentelijk heffingsbeleid. ‘We schatten die inkomsten op 20 miljoen euro per jaar’, zegt Jan Leroy van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). ‘In verhouding tot de 4 miljard euro aan inkomsten bij de gemeenten is dat een peulschil. Voor de eigenaars van een leegstand pand kan de rekening aardig aantikken. Een leegstandsheffing stijgt vaak progressief met de jaren.’

Minister Schauvliege wil deze regeerperiode het leegstandbeleid aanpassen . Het is nog niet duidelijk welke richting het zal uitgaan.

Bron: De Tijd & eigen

n