BRUSSEL – Een grote 45 miljoen euro is er nodig om 23.005 mensen wachtenden tijdelijk te helpen van de wachtlijsten te halen. Dat blijkt uit een schriftelijke vraag van Vlaams Volksvertegenwoordiger Mercedes Van Volcem aan Vlaams minister van Wonen, Matthias Diependaele. “Maar dat zo 23005 mensen met de laagste inkomsten meteen kunnen helpen”, klinkt het bij Van Volcem. 

1.Wachtlijst

In 2020 hadden we 169.096 unieke kandidaat-huurders op de wachtlijst voor een sociale woning. Over alle provincies verspreid, gaat het om 234.430 dossiers. “Een kandidaat-huurder kan immers meerdere dossiers hebben. 45 procent van die kandidaten worden effectief huurpremie-rechthebbend. Maar dat wil nog niet zeggen dat ze effectief de huurpremie aanvragen”, klinkt het bij Van Volcem.

Aantal openstaande dossiers per jaar van inschrijving en per provincie
Provincie	<1 jaar	1 jaar	2 jaar	3 jaar	4 jaar	5 jaar	Ouder	TOTAAL
Antwerpen	17.730	12.847	11.657	11.445	10.030	6.628	14.618	84.955
Limburg	3.827	4.132	3.718	3.055	2.362	1.727	3.280	22.101
Oost-Vlaanderen	10.959	11.145	9.459	7.317	5.917	3.840	8.730	57.367
Vlaams-Brabant	5.631	5.943	5.354	3.964	2.426	1.707	3.840	28.865
West-Vlaanderen	7.984	7.940	7.833	5.761	4.299	2.618	4.707	41.142
TOTAAL	46.131	42.007	38.021	31.542	25.034	16.520	35.175	234.430

2. Huurpremie-rechthebbenden

Op dit moment komen er 27.910 mensen in aanmerking voor een huurpremie volgens de cijfers van minister Diependaele. Dat zijn alle mensen die al 4 jaar (10.722) of langer (17.188) kandidaat-huurder zijn en vandaag nog geen huurpremie genieten en er ook geen gehad hebben die definitief is stopgezet. 

Het aantal zou veel lager liggen door het elimineren van kandidaat-huurders die ondertussen een sociale huurwoning bewonen, die niet beantwoorden aan de uiteindelijke voorwaarden of die in het verleden niet gereageerd hebben op het verstuurde invulformulier om een huurpremie te bekomen. 

	Totale wachtlijst (aantal dossiers)	Wachtlijst die voldoet aan Huurpremie HP-voorwaarden (potentieel rechthebbend)	45 % effectief huurpremie gerechtigd
1 jaar	88.138	16.707	7.518
2 jaar (	38.021	17.885	8.048
3 jaar	31.542	16.532	7.439
4 jaar	25.034	10.722
langer	51.695	17.188
	234.430	79.034

Mocht de huurpremie uitgebreid worden naar kandidaat-huurders die tussen de 1 en 36 maanden wachten op een sociale woning zouden 23005 mensen meer een beroep (kunnen) doen op een huurpremie. Nu komt het erop neer dat mensen 4 jaar al in die situatie zitten vooraleer ze geholpen worden met een sociale woning of een huurpremie.  Een huurpremie wordt gegeven na 4 jaar omdat de overheid na 4 jaar geen sociale woning kan toewijzen. 

“Deze termijn is veel te lang, ik vind dat de minister  de termijn zou moeten verkorten tot 2 jaar en zou zo 15500 mensen helpen die nu een zeer laag inkomen hebben en ook wellicht hoge energiefacturen hebben”, zegt Van Volcem Mercedes, Vlaams Parlementslid voor Open VLD.

3. Budgettaire impact

“Er van uitgaan dat 45 procent van de potentieel rechthebbende ook effectief huurpremie-gerechtigd wordt zouden we in totaal met 23.005 personen de wachtlijst kunnen inkorten. In 2021 kost de huurpremie 37,3 miljoen euro. Als al die 23.005 mensen ook aanspraak zouden maken op een huurpremie komen we tot een impact van een kleine 45 miljoen euro extra per jaar. Indien de wachtenden na twee jaar dit krijgen kost dit 30 miljoen euro extra”, stelt Van Volcem. 

“Budgetair moet dit zeker haalbaar zijn omdat de kredieten voor sociale woningen niet zijn opgebruikt wat 5 miljoen euro in 2021 (1 procent op 500 miljoen euro) en ook het budget voor de huursubsidie werd niet opgebruikt (50 ipv 62 miljoen euro) dus 12 miljoen euro over.   Bovendien was er 750 miljoen euro meer inkomsten uit registratierechten en 100 miljoen euro minder kosten door de woonbonus die werd afgeschaft.   Die middelen moeten dienen voor meer huurpremies, afschaffing van registratierechten voor gezinswoningen en meer isolatie van woningen zodat de woonkost daalt”, duidt het Vlaams Parlementslid voor Open VLD.

	2022	2023	2024	2025
Instroom 3 jaar wachtlijst	14.564.335	13.095.018	8.511.762	5.532.645
Instroom 2 jaar wachtlijst	15.756.299	14.166.731	9.208.375	5.985.444
Instroom 1 jaar wachtlijst,  daarna blijvende extra instroom van 2.500 jaarlijks	14.718.506	18.127.960	17.896.750	17.746.464
Totaal	45.039.139	45.389.709	35.616.887	29.264.552

4. Veranderende huurmarkt

De doelgroep voor de sociale huursector wordt in een recente studie van het Steunpunt Wonen geschat op om en bij de 250.000 huishoudens. De instroom op de wachtlijst is afhankelijk van factoren als de gezinsverdunning, migratie, beschikbare inkomens en de toestand op de private huurmarkt. 

Die private huurmarkt heeft een enorme verandering door gemaakt. Volgens de huidige voorwaarden voor een huurpremie mag de maximale huurprijs van de woning niet hoger zijn dan 639,78 euro voor een zelfstandige woning. Per persoon ten laste is er een verhoging van 20% tot maximaal 50%. “Dat terwijl de gemiddelde huurprijs in Vlaanderen op €797 lag in 2021 en in de tweede helft van 2021 werd voor het eerst de grens van €800 overschreden”, vult Van Volcem aan,  “De maximale huurprijs zal dus ook moeten bekeken worden. Anders zullen meer mensen uit de boot vallen omdat er geen panden tegen de maximum huur van 639,78 euro ter beschikking zijn.”

Intussen spelen ook hier andere omstandigheden een rol. De noodzaak om het sociale huurpatrimonium te renoveren zorgt ervoor dat huurwoningen tijdelijk onbeschikbaar voor verhuring zullen worden. Dat moet ook in rekening worden gebracht. Vanaf 2026 komen dan weer extra sociale huurwoningen vrij door de beperking in tijd van de huurovereenkomsten.