De titel is eenvoudig, de werkelijkheid is complexer in het verlind Vlaanderen;  door jaren verkavelingsdrift.

Het beleidsplan ruimte Vlaanderen laat al een tijdje op zich wachten.  Ruimte is nu eenmaal gegeerd. De minister van omgeving is misschien wel de machtigste vrouw van de Wetstraat.  Elke droom vraagt immers ruimte en met ruimte maak je geld of geluk.

De verschillende behoeften en vragen naar ruimte maken dat er steeds conflicten optreden. De zucht naar open ruimte en groen om leefbaar te kunnen wonen en de nood aan extra ruimte voor bedrijventerreinen, wonen, windmolens, landbouw en natuur.

We moeten vooral terug naar een ruimtelijke ordening voor de mensen en niet naar een ruimtelijke ordening voor de vogels.  Strategische uitbreidingen in havens worden geremd door compensatie met eilanden voor vogels. De hoogspanningsmasten mogen niet in open gebied maar wel boven woningen, …

Bovendien is de theoretische ideale ruimtelijke ordening,  geponeerd door belangengroepen en professoren, niet altijd in de praktijk  haalbaar. Ik geef een voorbeeld, al 15 jaar zegt men hetzelfde :

1)      De oude verkavelingen van de jaren 1960 moeten herdacht worden want de villa’s zijn niet energiezuinig, onderbezet en de  tuinen zijn te groot.  De oplossing is breek het huis af en zet er een urbanvilla op met 8 appartementen.  Probeer maar. Protest  verzekerd ! Vorig jaar kocht een dokter of advocaat net een groot perceel en wou wonen in een homogene straat. Het appartement  naast zijn deur zal zijn huis in waarde doen dalen.  Probeer maar eens de verkavelingsvoorschriften af te schaffen of een RUP op te  maken…. Veel succes en resultaat zal er niet zijn in de processen bij de Deputatie en Raad van Vergunningenbetwistingen.

Vanuit individueel standpunt misschien terecht want niemand betaalt graag een huis af die aan het verminderen is in waarde.

2)      Woon aan openbaar vervoer.  Ontwikkelingen werden gerealiseerd aan elk station in de stad. Goeie zaak. Toch had men beter geopteerd voor decentralisatie van werk en vooral werk aan stations geimplementeerd.  We kunnen geen 100.000 mensen aan het station laten wonen (gemiddeld 30 m2 pp) , maar wel misschien 100.000 mensen laten werken (6 m2 per persoon). Starters wonen graag dicht bij het werk. Eens het gezin gesticht wordt, verlangt men naar een huis met tuin voor de kinderen. Kinderen moeten immers buiten kunnen spelen. Wonen aan een groot openbaarvervoerspunt of station is niet zo gezellig en veilig voor de kinderen.

3)       Verdichten in de steden en in het buitengebied niet meer bijbouwen.   De verdichting in de stad is alvast een feit.  Antwerpen is de laatste tien jaar met 50.000 mensen aangegroeid en Gent met 25.000 mensen. De stad geraakt beetje bij beetje vol.  Dit resulteert in een vlucht naar de rand voor iedereen die het zich kan permitteren.  Liever een half uur of uur in de file dan als een worst tussen een broodje leven denkt de Vlaming dan.  Gevolg daarvan is dat na een tijdje de vrouw dan part-time werkt omdat de man 2 u in de file staat en niet aan de school kan staan of boodschappen kan doen. Gevolg daarvan is loonkloof en ondervertegenwoordiging van de vrouw in topjobs en middenkaderfuncties.

Wat kunnen we wel doen ?

1)      Maak kwalitatieve ruimtelijke ontwikkelingen aan het water met mooie fietspaden en groen.

2)      Herorienteer de woonbonus naar een duurzame woning en geef een korting in de stad

3)      Schaf de bedrijfswagen af en geef een mobiliteitsbudget

4)      Investeer in fietsen, fietspaden en fietsautostrades

5)      Investeer in de mobiliteit en wees ambitieus (RIO project in Madrid, bvb)

6)      Steek al wat lelijk is onder de grond en leg bovengronds groene parken aan

7)      Leg de lasten van een ontwikkeling niet bij 1 persoon (bvb een huis voor drugsverslaafden in de straat doet de waarde van de hele straat dalen maar er is nood aan) zoals in Nederland.  Waardeverlies wordt daar vergoed

8)      Laat wonen in bestaande gebouwen en schuren op het platteland toe. Nu mag je maar 1 gezinswoning creëeren in een leegstand landbouwbedrijf. Waarom geen vier gezinnen op een vierkantshoeve bvb.

9)      Nieuwe regelgeving moet de oude BPA ’s kunnen overrulen.  De term eengezinswoning moet eruit. Wat is een gezin vandaag ? De ruimtelijke ordening moet niet bepalen met wie je ergens mag wonen of niet en of je in gezinsverband moet leven.

10)   Moedig het autoloos wonen aan voor zij die dat willen.  Waarom eens geen stuk stadsontwikkeling voor mensen die geen auto willen ?

11)   Bouw hoger en slanker

12)   Stop met het bouwen van nieuwbouw sociale woningen want de grondreserve van de bouwmaatschappijen geraakt op.  Laat sociale bouwmaatschappijen gewone huizen inhuren en verhuren aan sociaal tarief of geef een huurtoelage

Mercedes Van Volcem
Vlaams Vlaamsparlementslid
Gewezen schepen van ruimtelijke ordening te Brugge