In Vlaanderen moet vanaf 1 juli veel minder belasting worden betaald op de schenking van vastgoed. Dat is goed nieuws voor wie aan zijn (klein)kinderen schenkt én zelfs voor wie geen kroost heeft. Mercedes Van Volcem (Open Vld), die het voorstel komende woensdag goedkeurt in het Vlaams Parlement reageert tevreden: “Een verlaging is een win-win-win: voor verschillende generaties, voor onze economie én voor de ontvangsten van de overheid. Door de hoge schenkingsrechten van vandaag vinden maar weinig schenkingen plaats.”

Of het nu een gezinswoning, een tweede verblijf of een investeringspand is, vastgoed is altijd een beetje een blok aan het been geweest in een vermogensplanning. In tegenstelling tot cash kan het niet belastingvrij worden geschonken. Op een schenking van vastgoed moet u altijd schenkbelasting – de nieuwe naam voor schenkingsrechten – betalen. Tot nog toe was die belasting torenhoog, zeker als u schonk aan iemand met een beperkte of geen familieband. De tarieven konden oplopen tot 80 procent. Het gevolg was dat schenken vaak geen optie was: het was fiscaal voordeliger het vastgoed te laten vererven en erfbelasting te betalen.

Verwacht wordt dat de tariefverlaging veel mensen over de streep zal trekken om vastgoed te schenken. Nu al zijn heel wat mensen informatie aan het inwinnen over de aangekondigde tariefverlaging. Door schenkbelasting te betalen rekent u definitief af met de fiscus: er moet geen erfbelasting op het geschonken goed meer worden betaald. ‘De afweging die mensen moeten maken, is dat de schenkbelasting onmiddellijk moet worden betaald en de erfbelasting pas bij het overlijden. Maar als je het kostenplaatje vergelijkt, zullen veel mensen bereid zijn onmiddellijk te betalen.

Wat verandert er voor de schenkingstarieven?

De tarieven worden verlaagd en vereenvoudigd. Ze blijven afhangen van de verwantschap tussen de schenker en de begiftigde, maar in plaats van vier categorieën zijn er voortaan twee. De laagste tarieven gelden voor schenkingen tussen (groot)ouders en (klein)kinderen – in het vakjargon de rechte lijn – en tussen partners. Onder de laatste groep vallen echtgenoten, wettelijke samenwoners en mits voorwaarden feitelijke samenwoners. Voor schenkingen aan anderen is het tarief hoger.

De tarieven zijn progressief: ze nemen toe met de waarde van het geschonken goed. Ook hier wordt het aantal tariefschijven teruggebracht. Het laagste tarief geldt voor schenkingen met een waarde tot 150.000 euro: 3 procent voor schenkingen aan (klein)kinderen en partners en 10 procent aan anderen. Het toptarief is er voor het deel van de schenking boven 450.000 euro: respectievelijk 27 en 40 procent.

Welke extra stimulans krijgen energie- zuinige renovaties?

Opmerkelijk is dat het verschil met het algemene tarief groter wordt naarmate de waarde van schenking toeneemt.

Hoe werkt die extra verlaging? Op het moment van de schenking moet het ‘gewone’ tarief van schenkbelasting worden betaald. Zodra de begunstigde van de schenking kan aantonen dat hij aan de extra voorwaarden voldoet, wordt het verschil tussen het gewone en het bijzondere tarief terugbetaald.

Om het gunsttarief van de energetische renovatie te krijgen moet de begiftigde (of een van hen, als er meerdere zijn) binnen vijf jaar minstens 10.000 euro (exclusief btw) renovatiewerken laten uitvoeren door een aannemer. Wie zelf de handen uit de mouwen steekt, valt uit de boot.

De mogelijke werken aan een woning in Vlaanderen zijn, mits een aantal energetische voorwaarden:

. Dak- of zoldervloerisolatie.

. Spouwmuurisolatie in een buitenmuur.

. Isolatie aan de buitenzijde van een buitenmuur.

. Vervanging van beglazing.

. Vloerisolatie op volle grond, isolatie op het plafond van een kelder of een verluchte ruimte onder een verwarmde ruimte.

. Thermische zonnecollectoren voor de productie van sanitair warm water.

. Warmtepomp.

. Gelijktijdige plaatsing van muurisolatie van bestaande buitenmuren en de vervanging van bestaande beglazing inclusief raamwerk.

Wat als de geschonken woning wordt verhuurd?

Eenzelfde tariefverlaging is er voor wie de woning binnen drie jaar na de schenking verhuurt. Omdat het de bedoeling is de privéhuurmarkt te versterken met kwaliteitsvolle woningen moet behalve de geregistreerde huurovereenkomst ook het conformiteitsattest worden voorgelegd. Let wel, de woning moet negen jaar effectief verhuurd blijven. Zo niet kan het teruggegeven bedrag aan schenkbelasting worden teruggevorderd, vermeerderd met een boete. Er is wel een vangnet voor het geval de huurder vroegtijdig zijn huurcontract opzegt: de verhuurder moet dat melden aan de Vlaamse Belastingdienst en heeft vervolgens zes maanden de tijd om een nieuwe huurovereenkomst af te sluiten.

Gelden de verlaagde tarieven voor alle vastgoed in Vlaanderen?

Of Vlaamse schenkbelasting moet worden betaald, hangt niet af van de ligging van het geschonken goed maar van de fiscale woonplaats van de schenker. Dat is de plaats waar de schenker gedurende de jongste vijf jaar het langst woonde. ‘Een suikertante die in Antwerpen haar fiscale woonplaats heeft, kan haar tweede verblijf in Bouillon vanaf 1 juli schenken tegen de nieuwe tarieven’, zegt Nicolas Geelhand. ‘Voor mensen die een schenking overwegen, is het zeer aantrekkelijk om zich in het Vlaams Gewest te vestigen. Een suikertante die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest woont, kan verhuizen naar haar tweede verblijf in Knokke.’ Zodra ze er meer dan tweeënhalf jaar woont, is de Vlaamse schenkbelasting van toepassing.’

Hoe worden de schenkingsrechten berekend?

De schenkingsrechten worden berekend per schenking en per begunstigde. Nemen we het voorbeeld van Annie en Marcel, die een gemeenschappelijk appartement willen schenken aan hun zoon en dochter. Eigenlijk gaat het hier om vier schenkingen: Annie schenkt een kwart aan haar zoon en het andere kwart aan de dochter, hetzelfde voor Marcel. ‘Op elke schenking apart wordt de schenkbelasting berekend, waardoor in dit voorbeeld tot 4 x 150.000 euro of een totaal vastgoed van 600.000 euro kan worden geschonken tegen het nieuwe laagste tarief van 3 procent’, zegt Van Opstal.

Bij het bepalen van het belastingtarief wordt rekening gehouden met de waarde van de schenkingen tussen dezelfde partijen binnen een periode van drie jaar. Omdat de tarieven progressief zijn, is er een opduweffect: de nieuwe schenking zal tegen een hoger tarief worden belast. Zodra er meer dan drie jaar tussen de twee schenkingen is verstreken, wordt geen rekening meer gehouden met de vorige schenking. ‘Die techniek kan ook nog na 1 juli, maar zal bijna niet meer worden gebruikt omdat een groot deel van de schenkingen tegen een vlak tarief kan gebeuren’, zegt Luc Jonckheere, partner bij Moore Stephens.

Kunt u uw hele vermogen schenken?

Zomaar al uw bezittingen aan eender wie schenken, kan helaas niet. ‘Bij een schenking moet u rekening houden met de reserve en het beschikbaar deel vastgelegd in het erfrecht’, Van Opstal. Een aantal erfgenamen – onder wie de kinderen – maken steeds aanspraak op een minimumdeel van de nalatenschap. Bij het bepalen van dat voorbehouden deel wordt rekening gehouden met eerder gedane schenkingen.

Kunt u voorwaarden aan de schenking koppelen?

’Gegeven is gegeven’, klinkt het. Toch kunt u als schenker nog een vinger in de pap houden door aan de schenking voorwaarden te koppelen.

De meest voorkomende voorwaarde is een schenking met voorbehoud van het vruchtgebruik: alleen de blote eigendom wordt geschonken. Met het vruchtgebruik kan de schenker levenslang in de geschonken woning blijven wonen of er de huurinkomsten van innen. ‘De schenkbelasting wordt wel geheven op de waarde van de volle eigendom’, zegt Geelhand.

Aan een schenking van vastgoed kan een opschortende voorwaarde worden gekoppeld, waardoor de schenking maar uitwerking heeft als aan de voorwaarde is voldaan. ‘Een interessante toepassing is de schenking onder de opschortende voorwaarde van het vooroverlijden van de schenker’, zegt Geelhand.

Er kan ook een vangnet worden ingebouwd voor het geval de begunstigde voor de schenker overlijdt. Door een speciale clausule in de schenkingsakte – het beding van conventionele terugkeer – keert het geschonken goed belastingvrij naar de schenker. ‘Door de lage tarieven in de schenkbelasting wordt dat interessanter. Met de terugkeer wordt vermeden dat het goed in de nalatenschap valt en erfbelasting moet worden betaald. De originele schenker kan het vastgoed vervolgens aan de erfgenamen schenken tegen de lagere tarieven’, zegt Geelhand.

Een andere vaak voorkomende wens is dat het vastgoed in de familie blijft. ‘Dat kan met wat in het vakjargon een fideicommissum de residuo noemt. Vroeger was dat een dure formule, maar door de verlaagde tarieven voor de schenkbelasting wordt het interessanter’, zegt Bart Verdickt, advocaat bij Cazimir. Met de clausule bepaalt de schenker wat met het geschonken goed gebeurt na overlijden van de eerste begunstigde. Zo kan worden geschonken aan de kinderen, met de bijkomende clausule dat de schenking bij hun overlijden doorgaat naar hun kinderen.

Wat met de ontwijkingsmechanismen die gangbaar waren?

’De technieken die vroeger werden gebruikt om de belastingfactuur te drukken zijn door de verlaging van de schenkingsrechten minder of niet meer interessant’, zegt Geelhand. De meeste vermomde schenkingen worden zo overbodig. Bij die techniek werd het vastgoed niet geschonken maar verkocht. Een paar dagen na de verkoop wordt de schuld kwijtgescholden of de betaalde koopprijs geschonken. De techniek werd gebruikt omdat de registratierechten bij verkoop veel lager waren dan de schenkbelasting.

’Voor kinderloze mensen wordt het interessanter om vastgoed rechtstreeks te schenken dan voor de vandaag nog veel gebruikte techniek van het duolegaat te kiezen’, zegt Geelhand. Het duolegaat is een bepaling in het testament waarbij het vermogen deels wordt nagelaten aan een specifieke persoon en deels aan een goed doel. Die laatste krijgt de last om alle successiebelasting betalen.

’Ook de verkoop op lijfrente van een villa van een tante aan een nichtje zal minder vaak voorkomen’, zegt Luc Jonckheere. Door de lijfrente verzekert de tante zich van een inkomen, maar ze kan dat geld nog altijd via handgift terugbetalen aan het nichtje.

SPECIAAL TARIEF VOOR BOUWGROND SOMS NADELIGER

Er bestaat al een aantal jaar een bijzonder tarief voor de schenking van bouwgrond, op voorwaarde dat de begunstigde er binnen vijf jaar zijn hoofdverblijfplaats vestigt. De huidige Vlaamse regering heeft dat gunstregime al eerder tot eind 2019 verlengd. Ook na de invoering van de lagere tarieven van de schenkbelasting blijft het bestaan: de schenker en de begiftigde kunnen vrij kiezen tussen beide regimes. ‘Het nieuwe algemene tarief is vaak gelijk of zelfs veel goedkoper dan het bijzondere tarief voor bouwgrond. Omdat aan het algemene tarief geen voorwaarden verbonden zijn, zal de grote meerderheid dat algemene tarief kiezen’, zegt Nicolas Geelhand, advocaat en professor aan de Universiteit Antwerpen.

Bron: De Tijd