Naar aanleiding van het debat in het Vlaams Parlement aangaande de Septemberverklaring van Bourgeois I gaf Fractieleider Bart Tommelein zijn speech.

Geachte minister-president en ministers,
Beste collega’s,

Maandag kenden we in dit parlement een mooie primeur. Het nieuwe parlementaire jaar werd geopend door Opera Vlaanderen. Het was een schitterend en mooi initiatief, dat zeker navolging verdient.
Het brengt de parlementsleden blijkbaar ook op ideeën. Als ik terugkijk naar het debat over de Septemberverklaring, stel ik vast dat er ook hier sprake was van heel wat dramatiek en onheilsvoorspellingen. Daarom is het nu tijd voor het zesde en laatste bedrijf van deze opera. En in de goede traditie van de oudere opera-stukken, zal ik zorgen voor een goede afloop van het verhaal, een happy-end.

Collega’s,

Laat ons het eens hebben over de essentie van waar het debat vandaag moet gaan: de vraag: “wat voor een Vlaanderen willen wij?” Mijn fractie heeft daar een duidelijk antwoord op: een sterk Vlaanderen, met een efficiënte overheid, een goed draaiende economie en op die manier een stevig fundament voor onze hoge welvaart. Een Vlaanderen dat zijn troeven maximaal uitspeelt, gelooft in zijn krachten, maar zonder zelfgenoegzaam te worden en zonder iemand achter te laten.

Een Vlaanderen dat initiatief beloont, vrijheid laat, niet betuttelt, maar ook kansen geeft, vooral aan zij die het moeilijk hebben. Met de Septemberverklaring  en bij uitbreiding het regeerakkoord zet ook de Vlaamse regering zich uitdrukkelijk op die lijn: werk maken van een sterk, welvarend én sociaal Vlaanderen. De belangrijkste en eerste voorwaarde om dat te bereiken is een begroting in evenwicht. De Vlaamse regering brengt de financiën op orde. Dat is niet alleen cruciaal voor onze toekomst, het is ook een huzarenstuk.

Het zijn immers moeilijke budgettaire tijden. De economische groei werd naar beneden bijgesteld, tot 1,5 procent, waardoor er een extra inspanning nodig was van 226 miljoen euro.

De zesde staatshervorming geeft Vlaanderen niet alleen heel wat extra bevoegdheden, maar ook extra verantwoordelijkheid in de gezondmaking van de globale overheidsfinanciën, goed voor een inspanning van 755 miljoen euro.

En, tenslotte, kwamen er strengere regels vanuit Europa. Wat onze fractie hier in het verleden meermaals voorspelde is uitgekomen: PPS- en andere constructies met een alternatieve financiering, moeten voortaan mee opgenomen worden in de Vlaamse boekhouding. Ook al kan je vragen hebben bij de Europese aanpak, door deze mee op te nemen heb je wel een meer zuivere boekhouding. Als we zeggen dat de Vlaamse begroting in evenwicht is, zal dat dan voortaan ook effectief zo zijn.

Deze drie elementen zorgden ervoor dat de nieuwe ploeg meteen voor een moeilijke opdracht stond: een dreigend tekort van 1,16 miljard euro wegwerken.  Dat ze daarin geslaagd is verdient onze lof. Temeer omdat ze hiervoor niet de gemakkelijke weg van belastingverhogingen heeft gekozen. Integendeel, deze Vlaamse regering slaagt erin om de fiscale onrechtvaardigheid die de verhoogde miserietaks in feite was, opnieuw ongedaan te maken. Voor Open Vld een cruciale beslissing.

Om dit evenwicht te bereiken, zijn er heel wat inspanningen nodig. In de eerste plaats van overheden en instellingen. Zowat driekwart van de inspanningen wordt van hen verwacht. Minder structuren, meer efficiëntie, dat is de leidraad voor de komende jaren. En dat is nodig, want na zes staatshervormingen,  met telkens nieuwe, bijkomende bevoegdheden voor Vlaanderen, wordt het hoog tijd om de Vlaamse bestuurlijke organisatie grondig tegen het licht te houden en af te slanken. De vele en soms elkaar tegenwerkende administraties hebben van regelneverij een hogere kunstvorm gemaakt. Ook daaraan moeten we een einde maken. Minder betutteling, meer vrijheid en vertrouwen. Dat verdient volop de steun van de liberale fractie.

Collega’s,

Ook aan de Vlamingen zelf worden inspanningen gevraagd. Dat beseffen we. Maar er is geen alternatief. Ik heb het vandaag tijdens dit debat ook niet gehoord van de oppositie. Er is geen andere weg dan die naar gezonde overheidsfinanciën. Iedereen zal een inspanning moeten doen.

Maar het resultaat zal zijn dat we Vlaanderen gezond houden en sterker maken voor de toekomst. Dat we onze welvaart verankeren en ervoor zorgen dat we ook onze kinderen en kleinkinderen een hoog welvaartspeil kunnen garanderen. Een begroting in evenwicht is cruciaal.

Zij die het tegendeel beweren, dat een begroting in evenwicht niet zo belangrijk is, die daag ik uit.

Heeft men zijn les niet geleerd?
Is het geheugen zo kort?

De zware financiële crisis van 2009, die ons hele Europese welvaartssysteem onder druk zette, heeft één zaak geleerd: spilzieke overheden die hun huishouden niet op orde houden, worden keihard afgestraft.

Niet overtuigd?
Vraag het aan de Grieken.
Vraag het aan de Italianen.
Vraag het aan de Portugezen en de Spanjaarden.
Vraag het aan de Ieren.

Vraag aan hen wat de gevolgen zijn van torenhoge schulden en grote tekorten. Zij weten het goed genoeg. Zij hebben het aan de lijve ondervonden: bedrijven die de deuren sluiten, dramatische werkloosheidscijfers, een imploderende woningmarkt, tienduizenden gezinnen in armoede.

Een overheid die boven zijn stand leeft, krijgt vroeg of laat de rekening gepresenteerd. En de gewone burgers betalen het gelag.

Zij die vragen naar het project van deze Vlaamse regering, wel hier is het: gezonde financiën, sterke bedrijven, voldoende jobs en op die manier het veilig stellen van onze welvaart, vandaag en in de komende jaren en decennia.

En daar hebben we allemaal belang bij: de gezinnen, de alleenstaanden, de gepensioneerden, de kinderen, de studenten, de werkenden, de zieken, de nieuwkomers… Zij en vooral de zwakkeren onder hen hebben er alle baat bij dat we vandaag kiezen voor de juiste weg: de weg van zekerheid en stabiliteit. Want zij zullen de eerste slachtoffers zijn en het hardst getroffen worden als we dat niet doen. Een begroting in evenwicht is daarom het meest sociale beleid dat je kan voeren.

Collega’s,

Een begrotingsevenwicht is dus cruciaal. Maar dat evenwicht komt echt niet vanzelf. Het vergt inspanningen. En die zorgen voor onrust. Dat is begrijpelijk.

Elke verandering, hoe noodzakelijk ook , botst op weerstand. Het is belangrijk om die weerstand, die angst, ernstig te nemen. Ze niet te negeren, weg te lachen of, erger nog, volop de confrontatie te zoeken. Wat we nu nodig hebben is dialoog.  Wij zien het als een belangrijke opdracht voor de nieuwe ministers.  Sluit u niet op in uw eigen ivoren toren en in uw eigen grote gelijk.

Zoek contact met alle belanghebbenden. Parlementsleden en niet-parlementsleden. Betrek ze in uw beleid. Wij zijn ervan overtuigd dat je op die manier heel wat bekommernissen kan opvangen en ergernis en onbegrip kan voorkomen. Maar we zien dit ook als een belangrijke taak voor het middenveld.

Neem de uitgestoken hand aan. Kruip niet in de loopgraven – meer dan ooit weten we dat dat niets oplevert. Ga in dialoog. Zoek mee naar oplossingen. Kom zelf met voorstellen. Wij zijn ervan overtuigd dat geen enkele minister zo een constructieve houding zal afwijzen. Integendeel.

Collega’s,

Deze regering bespaart niet alleen, ze investeert ook. Meer nog: ze bespaart juist om te kunnen investeren. Van de bijna 100 miljoen euro voor nieuw beleid gaat er 65 miljoen euro naar welzijn, in het bijzonder naar steun voor personen met een handicap. 20 miljoen gaat naar onderzoek en ontwikkeling. En voor scholenbouw worden de investeringskredieten verhoogd met 50 miljoen euro.

De regering zet daarmee een eerste belangrijke stap in de aanpak van de grote uitdagingen waarvoor Vlaanderen staat. In de komende jaren moet ze op dit elan doorgaan, zodat iedereen die vandaag ongerust is duidelijk ziet dat de inspanningen die nu gevraagd worden, niet voor niets zijn.

Collega’s,

Vlaanderen had nog nooit zoveel autonomie als nu. De Septemberverklaring is in die zin historisch: voor het eerst luisterden we hier in dit halfrond naar een regeringsverklaring die inzake middelen groter is dan deze die we – hopelijk binnenkort – zullen horen in de Kamer van Volksvertegenwoordigers.

Dankzij de zesde staatshervorming is het Vlaams budget gestegen tot bijna 38 miljard euro. Dat is meer dan dat van de federale overheid, als we de sociale zekerheid buiten beschouwing laten. Ook de fiscale autonomie is sterk gestegen, tot meer dan een derde. Vlaanderen heeft meer dan ooit de hefbomen om een eigen beleid te voeren.

De Vlaamse regering is vast van plan om deze nieuwe hefbomen te gebruiken en dat juichen we toe. Zo gaan we de middelen voor de verlaging van de loonkosten voor doelgroepen efficiënter inzetten, om op die manier meer jongeren, 55-plussers en mensen met een arbeidshandicap aan de slag te krijgen. Maar er is meer: dankzij de zesde staatshervorming zal Vlaanderen ook de hele activering van werkzoekenden zelf gestalte kunnen geven, zal het via de personenbelasting mensen kunnen aanmoedigen om aan het werk te gaan en kan het ook de kosten voor onze bedrijven, bijvoorbeeld inzake energie, beheersbaar houden.

Kortom: er is geen enkel excuus meer om niet volop te gaan voor een eigen welvaartsbeleid. Het is goed dat deze Vlaamse regering zich daarvan bewust is en die verantwoordelijkheid opneemt.

Een volwassen Vlaamse regering, die de grenzen van haar bevoegdheden opzoekt en zo probeert zelf ook een antwoord te geven op de maatschappelijke uitdagingen van vandaag, dat is wat wij vragen. Niet alleen op het economische terrein trouwens. Ook op andere terreinen.

Daarbij denken we bijvoorbeeld aan de onrust die er vandaag is over de radicalisering bij sommige jongeren en groepen.

Mijnheer de minister-president, u verwees er ook naar in uw Septemberverklaring. Terecht zegt u dat we waakzaam moeten zijn en onze fundamentele rechten en vrijheden beschermen tegen de bedreigingen van radicalisering en fundamentalisme.

Natuurlijk is een belangrijke taak weggelegd voor de federale politie en justitie.

Maar ook Vlaanderen kan heel wat doen. Het heeft zelf heel wat hefbomen die het probleem bij de wortel aanpakken. Denk aan onderwijs, straathoekwerk, buurtopbouw, jeugdzorg, … Het zijn allemaal Vlaamse bevoegdheden die mits een gecoördineerde werkwijze tot zichtbare resultaten kunnen leiden in de bestrijding van de opkomende radicalisering bij jongeren.

Een volwassen Vlaanderen wacht ook hier niet af, maar grijpt haar autonomie met beide handen. Onze fractie vraagt alvast om hierin de nodige initiatieven te nemen. Op die manier schaart de Vlaamse regering zich ook mee achter burgemeesters als Bart de Wever, Hans Bonte en Bart Somers, die zich terecht zorgen maken en al verschillende initiatieven genomen hebben.

Collega’s,

Mijn aria is bijna afgelopen. Ik had u een happy end beloofd, in de traditie van de klassieke opera’s.

Ik ben hoopvol gestemd, optimistisch. Vlaanderen heeft alle troeven om opnieuw aan te sluiten bij de Europese top.  We hebben creatieve ondernemers en hardwerkende burgers.

Inzake onderwijs staan we aan de top, vooral door de inzet van duizenden leerkrachten.

We zijn een warme samenleving, met sterke welzijnsvoorzieningen, die kunnen rekenen op geëngageerde mensen.  We kennen een krachtig vrijwilligerswerk, dat zorgt voor een grote verbondenheid.

De cijfers bewijzen het ook. Onze economie herleeft. Het aantal vacatures stijgt. De tewerkstellingsvooruitzichten zijn de beste in drie jaar tijd. En er zijn terug meer startende bedrijven.

Waarom zouden we dan schrik moeten hebben voor de toekomst?

We kunnen het morgen beter hebben dan vandaag. Maar dan moeten we de moed hebben om orde op zaken te stellen. Om beslissingen te nemen, ook al zijn ze niet altijd even populair, die Vlaanderen klaar maken voor de toekomst.

We hebben er vertrouwen in dat deze Vlaamse regering dat doet en we zullen haar dat vertrouwen dan ook geven.

Ik dank u.