De regionalisering van de woonbonus legt de keuze bij de toekomstige Vlaamse Regering. “Een heroriëntatie van het woonbeleid  dringt zich op. We moeten de woonbonus tot 2015 behouden in een Vlaamse formule zodat de bouw en verkoop niet stil valt door rechtsonzekerheid. Daarna kunnen we hervormen met een Vlaamse korting die accenten legt op energiezuinigheid en kwaliteit van de woning.” aldus Vlaams Parlementslid Mercedes Van Volcem (Open Vld) die vijf uitdagingen ziet voor de woningmarkt. “We moeten beter met schaarse ruimte omspringen, er is een fiscale hervorming nodig, de energiezuinigheid moet beter, de mobiliteit kan beter en we moeten de Basel III-normen counteren want deze zullen het moeilijker maken voor starters om een hypothecaire lening vast te krijgen.”

Van Volcem wil voorkomen dat woningprijzen drastisch dalen want dan worden de 75% eigenaars in Vlaanderen armer. Hierbij stelt ze voor om de registratierechten niet langer te laten afhangen van het kadastraal inkomen. Ook wil ze bouwsparen fiscaal stimuleren zodat ouders van kinderen reeds geld opzijzetten voor de aankoop van een toekomstige woning. “Een eigen huis vormt een belangrijke dam tegen armoede en is eigenlijk de vierde pensioenpijler.”  Van Volcem wil ook dat de 1,47 miljard die wordt overgeheveld integraal behouden blijft voor eigendomsverwerving en bijvoorbeeld niet naar sociale huisvesting gaat. “Ik wil een hervorming van de registratierechten en ouders die geld aan hun kinderen geven voor de aankoop van een woning moeten dit fiscaal in mindering kunnen brengen. Deze voorstellen komen naast andere maatregelen die starters moeten helpen een eigen woning te verwerven.”  

Vlaanderen krijgt voor de toekenning van de woonbonus jaarlijks 1,5 miljard euro. Volgens berekeningen van de Woonraad kostte de woonbonus voor Vlaamse huishoudens vorig jaar al 1,7 miljard euro.

1) Vijf uitdagingen

1)      “Beter met schaarse ruimte omspringen is één van de uitdagingen waar we voor staan. De bestaande ruimte moeten we kwalitatief invullen. Investeren in publieke ruimte is belangrijk voor de leefbaarheid en zeker als de ruimte om te wonen schaars wordt. Inbreiden is slim uitbreiden.  Wat zullen we doen met de vele alleenstaande woningen van de babyboomgeneratie die op een grote stuk grond staan en die niet aangepast zijn aan de toekomstige zorgnoden van de huidige bewoners en totaal niet energiezuinig zijn?  En hoeveel alleenstaande mensen wonen niet in een grote woning, terwijl grote gezinnen op een klein appartement genesteld zijn? Hoe geven we de stad meer ruimte en stoppen we de appartementisering van dorpen? Hoe realiseren we een grotere woningmobiliteit  (wonen bij het werk)?  Deze mismatch moeten we aanpakken.”

2)      Van Volcem ziet ook de noodzaak van een fiscale hervorming. Het kadastraal inkomen is een verouderde en dus slechte graadmeter voor het berekenen van onder andere de registratierechten. De hoge registratierechten maken investeringen in de huurmarkt en koopmarkt onaantrekkelijk.

3)      Vlaanderen kent heel wat oudere woningen die nog enkel glas en gebrekkige isolatie hebben. Ook daar is nog een duurzame weg af te leggen.  Energiezuinigheid moet beter.

4)      Vlaanderen staat stil,  we zijn Europese koploper in files. De Vlaamse Regering moet gans het mobiliteitsconcept grondig hervormen. Het beste mobiliteitsbeleid is de ruimtelijke ordening.

5)      Op vlak van vermogen is er een onevenwicht tussen zij die spaargeld hebben (vaak de ouders)en zij die willen investeren (de kinderen).  De strengere Basel III-normen zullen het moeilijker maken voor starters om een hypothecaire lening vast te krijgen. Er zal meer startkapitaal nodig zijn. Op vlak van kredietverlening moeten we maatregelen nemen om de juiste mensen te helpen. Hoe kunnen we de ouderen aanmoedigen toch ook de volgende generatie adem te geven?

2) Cijfers

“De woningmarkt in Vlaanderen bestaat uit 76% eigenaars, 18% private huurders en 6% sociale huurders.  In Vlaanderen is de gemiddelde oppervlakte vandaag bij nieuwbouw 104 m². Het algemeen gemiddelde is 130 m². Alleen de Luxemburger woont groter. In Zweden is 70 m² en in Nederland is het 73 m². België is bovendien niet duur als we kijken naar de kostprijs van een woning per m². Met 3124 euro per m² scoren we minder dan al onze buurlanden en andere voorname EU-landen. (zie bijlage)”

“Tussen 1983 en 2010 steeg de inflatie met 80%, de koopkracht met 55%, daalden de intresten met 82% en werd de looptijd  van de leningen verlengt met 17 procent.  Dit zorgde dat de ontleningscapaciteit 6 keer vergrootte. De prijs van de woningen steeg over die periode met factor 5,98.”

“In 2010 telde Vlaanderen om en bij de 2,8 miljoen woonbestemmingen en 2,6 miljoen huishoudens. Hiervan zijn 2,1 miljoen woningen en 700 000 appartementen. Er is nog 41 000 ha bouwgrond waarvan 1200 van SHM’s. Dit betekent dat er concreet nog om en bij de 614 000 bouwmogelijkheden zijn.”

“De oorzaken van de prijsstijgingen van de woningen zijn onder andere de toename van financiële middelen van de gemiddelde Vlaming alsook de rentedalingen hogere ontleningscapaciteit. Een daling van 1 procent rente leidt tot 9 procent meer leningscapaciteit op 20 jaar. De woonbonus heeft een beperkt effect gehad op de woningprijzen, vooral bij de goedkopere woningen. Ook de inflatie en duurder wordende grondstoffen beïnvloeden de vastgoedprijzen. De maatregelen om een sociale last te realiseren op bouwgronden zorgde voor een meerkost in heel wat nieuwbouwprojecten. Uiteraard hebben ook fiscale maatregelen invloed op de woningprijzen.”

3) Liberale voorstellen en oplossingen

Woonkorf

“Aan wie van de woonbonus kan genieten moeten eenvoud en maatwerk worden geboden. Daarom is het aangewezen te werken met een woonkorf waaruit een begunstigde van de woonbonus die maatregelen kan kiezen die op zijn of haar situatie van toepassing zijn en waarbij hij of zij kan beslissen wanneer wat wordt opgenomen. Zo mag het bijvoorbeeld niet uitgesloten worden dat iemand zijn voordelen meer opneemt tijdens de eerste jaren. Bouwers of kopers hebben in die periode vaak nood aan extra financiële ondersteuning.”

Energiezuinigheid

“Bestaande woningen wil Van Volcem na tien jaar ook stimuleren tot e-peil 70. Nu is nieuwbouw wel e-peil plichtig en zijn bestaande woningen dat niet.”

Love Money

Om starters te helpen stel ik voor dat ouders tot 50.000 euro fiscaal kunnen aftrekken indien ze dit kapitaal – dat kan worden bestempeld als ‘love money’ – ter beschikking stellen aan hun kinderen voor het verwerven van eigendom. De aftrek moet gespreid worden over 10 jaar. Naar het principe van de win-winlening moet ook de ontvanger een fictieve intrest kunnen inbrengen in zijn belastingaangifte. ” aldus Van Volcem.

Starterswoning aan 1,5 procent registratierechten 

Voor starters moet het mogelijk zijn  om de registratierechten af te betalen gespreid over maximum tien jaar in plaats van nu in één keer alles te moeten ophoesten. Starters moeten voor de eerste schijf van € 200 000 een vrijstelling kunnen krijgen.
Naast pensioensparen initiëren we tevens bouwsparen voor de kinderen. Je kan gedurende twintig jaar jaarlijks € 1000 euro per kind sparen en dit fiscaal aftrekken zoals bij pensioensparen. Twintig jaar bouwsparen betekent dat de ouders voor hun kind € 20 000 euro opbouwen, zonder interest en inflatie gerekend.

Hervorming registratierechten als stimulans voor huurmarkt

Om zowel een eigen woning als de huurmarkt en de sociale huurmarkt te stimuleren wil Mercedes van Volcem  (Open Vld) een hervorming van de registratierechten.  “Bescheiden woningen met een maximale oppervlakte van 550m³ krijgen naar analogie met de sociale koopwoningen een tarief van 1.5% op voorwaarde dat de private verhuurder de woning verhuurd aan huurrichtprijzen of via sociale verhuurkantoren gedurende een minimale periode van negen jaar. ”

Ik wil dit koppelen aan een uitbreiding van sociale leningen, waarbij we een nultarief voor de eerste vijf jaar voorzien. Dit in eerste instantie voor het groeiend aantal alleenstaanden met en zonder kinderen.” aldus Van Volcem.

Verouderd kadastraal inkomen weg als basis

Voor andere woningen stelt Van Volcem een registratietarief van 5% op de eerste schijf van 200.000 euro voor. “Daarboven verdubbelt het tarief tot 10%.  Het verouderde kadastraal inkomen valt hierdoor weg als basis voor de heffing van registratierechten. Zo ontstaat er echte horizontale rechtvaardigheid. De meeneembaarheid en abattementen wil ik wel behouden.”

“De keuze voor Open Vld in een toekomstige Vlaamse Regering zal een keuze zijn die de woningmarkt in Vlaanderen gezond wil houden. We mogen het lot niet tarten zoals andere Europese landen is overkomen.” besluit Van Volcem.