BRUGGE – De week van de bij loopt van 30 mei tot 6 juni. Hoog tijd om de bijenvriendelijkste stad van Vlaanderen nog eens in de kijker te zetten: Brugge. “Bijenvriendelijk je stad beheren gaat niet alleen om bloemen en biodiversiteit, maar ook ontharden, educatie, sensibiliseren en onderzoek: we trekken onze Bruggelingen mee in het bijenverhaal van jongs af aan”, klinkt het bij schepen van Openbaar Domein, Mercedes Van Volcem.

Bijen hebben een belangrijke rol als bestuiver van landbouwgewassen, fruitteelten en wilde planten. Maar ze hebben het steeds moeilijker om te overleven. De Vlaamse “Week van de Bij” vraagt aandacht voor onze bijen: ook stad Brugge ijvert voor onze bijen.  Niet evident om de meest bijenvriendelijke te zijn van Vlaanderen als je een stad bent, zegt Van Volcem. 

De stad heeft zich niet geregistreerd in de campagne “Maai mei niet”.  Desondanks wordt in het stedelijk maaibeheer voor elke locatie afgewogen of een extensiever maaibeheer mogelijk is. Een belangrijk afwegingspunt is de acceptatiegraad van onze bevolking. Er is meer begrip voor en minder weerstand tegen extensief maaibeheer in een natuurcontext of op een landelijke wegberm dan in de context van een “klassiek” park of bvb. bij gazons in woonwijken. “Ik zag het niet zitten om de Vesten en in de parken niet te maaien.  Ik denk dat dit op veel weerstand zou opleveren en wil ook geen polarisatie over de bij en maaibeheer maar draagvlak.  Elke dag zetten we stappen vooruit en wat we doen met de dienst openbaar domein is indrukwekkend”, zegt Van Volcem.

Desondanks merken we dat er langzaam maar zeker een evolutie is in de publieke opinie. Hierop trachten we vanuit de stad in te spelen, onder meer door de aanplant van bloembollen, door onze sensibilisering in functie van het bijenplan, door het voorzien van aangepaste beplanting, door bewoners te stimuleren om zelf een geveltuin aan te planten, en dergelijke. De Stad Brugge kreeg in 2020 de titel ‘Bijenvriendelijkste gemeente van Vlaanderen’: een kroon op het werk van het stedelijk groenbeheer waar veel aandacht is voor biodiversiteit. 

Uit volgende initiatieven blijkt dat de Stad Brugge volop inzet op, biodiversiteit op het openbaar domein:

Elke dag bijenvriendelijkste gemeente en niet alleen deze week

“Stad Brugge werd vorig jaar verkozen tot bijenvriendelijkste gemeente van Vlaanderen. Dat gebeurde niet zomaar uiteraard: iedere dag opnieuw is biodiversiteit en aandacht voor een bijenvriendelijke stadsomgeving een belangrijke factor in de aanpak van het Brugs openbaar domein. En dit is nog maar het begin: over de komende jaren rollen we ons bijenvriendelijk beheerplan verder uit”, vertelt Mercedes Van Volcem.  “We proberen ook draagvlak te creëren en de Bruggelingen mee te krijgen.  Overal niet maaien leek me geen goeie zaak.  In Brugge wordt niet veel gemaaid, sommige zones zoals de Vesten of de parken wel, voor de rest maaien we vaak bloemenborders zoals aan het station als op de ring (Komvest) wordt het gras lang gelaten.  We maaien enkel de boorden zodat mensen zien dat het een beleid is en niet om verwaarlozing gaat, zegt Van Volcem.  Doordat we 1 miljoen bloembollen hebben geplant waren er uiteraard ook 1 miljoen plaatsen in het gazon waar niet werd gemaaid, naast de bermen en tal van andere plaatsen.”

“In de toekomst wil ik ook bloemenweides realiseren”, zegt Van Volcem, “op gronden van de stad maar ik zou ook graag andere particulieren, bedrijven en landbouwers overtuigen om een strook met wilde bloemen te zaaien.  Je ziet dit vaak als je in Damme rijdt of langs de Damse Vaart richting Sluis.  Heel wat landbouwers doen dit al.”  

“Naast de bloembollen, investeren we ook in bloemen op vensterbanken en aan de Brugse brugjes maar ook op ronde punten.  We pasten ook ons maaibeheer in de bermen aan.  We laten in de bermen ook het gras en wilde bloemen groeien.  We gaan ook nog inzetten op inzaaien van zonnebloemen en klaprozen op gronden die tijdelijk omgewoeld werden of niet meer voor landbouw worden gebruikt”, zegt Van Volcem.

Een goed onderhouden openbaar domein: dat is het doel dat vooropgesteld wordt. “Het oog wil ik ook wat, maar het is veel meer dan dat: we willen een stimulerende stad die gezond is voor ons, maar ook goed en gezond voor onze natuur. Zelf probeer ik het evenwicht te bewaren.  Ik ben heel enthousiast maar ook de Bruggeling begint van lang gras te houden.  We kregen geen klachten omtrent het lange gras, dus dat is alvast positief”, aldus de schepen.

Maaien doen we anders in de nieuwe legislatuur

Het meest opvallende moet wel het maaibeheer zijn van de stad: “Vroeger moest ieder grassprietje kort blijven, maar dat gaat ten koste van de biodiversiteit, en is zeker niet overal nodig. Daarom kiezen we ervoor om delen van gazons, parken en wegbermen pas later te maaien als de bloemen gebloeid hebben, en de zaadjes gevormd zijn én zo ook dus verspreid. De wilde bloemen kunnen zo onze bijen voeden, maar hun aantallen worden nog eens vergroot: meer bloemen voor onze graslanden, bermen en parken dus. Daarbij kiezen we meer en meer voor bijenvriendelijke planten.

“Een mooi voorbeeld daarvan zijn de aangelegde bloemenpaden op de kinderboerderij, maar ook in de siertuin Tudor verwelkomen we de bijen met kleinfruit”, klinkt het bij Van Volcem. De siertuin Tudor huist daarbij een bijenhal: een ware ontdekkingsplaats voor iedereen.  

Bijenhotels

Brugge telt al wat bijenhotels.  Er staat een mooi in Tudortuin maar ook aan ons Natuurcentrum in Beisbroek.  Ook op de kinderboerderij en hoeve Hangerijn zijn er imkers te bespeuren die er hun gading vinden.

Ontharding

Maar liefst 80% van de wilde bijen leeft in de grond. “Net daarom zijn onze onthardingsprojecten over de hele stad op onze pleintjes zo van hoog belang, gaande van kleinere zones als de boomspiegels op ’t Zand – tot grotere onthardingsprojecten zoals de ontharding op het stationsplein, kant Sint-Michiels.

Elke ontharde vierkante meter telt. Die zones worden daarbij nog eens ingeplant met bijenvriendelijke planten: zo winnen we twee keer”, zegt Van Volcem.

Vergroening en bijenplanten

Minder in de luwte, maar minstens even belangrijk zijn de bijenvriendelijke ingrepen van de stad: “Beplantingen worden aangevuld met bijenplanten. We vergroenen waar we kunnen, maar ook iedere keer wordt de oefening gemaakt: kunnen we dood hout aanwezig laten? – hier nestelen bijen zich in. Voor elk natuurgebied maken we ook een natuurbeheerplan, met aandacht voor onze bijen. Het aanstormende project van onze Vesten die aangepakt worden is opnieuw -je raadt het al- met bijenvriendelijke accenten en maatregelen”, zegt de schepen.

Bijenvriendelijke mindset, waar bloemen zijn komen bijen

“We beheren onze stad bijenvriendelijk, maar ook de publieke opinie van onze Bruggeling is een belangrijk facet in een bijenvriendelijke ingesteldheid. Klassen kunnen het bijenspel spelen op de kinderboerderij, workshops verticaal tuinieren met aandacht voor bijenplanten volgen, maar we leren ook de jongste Bruggelingen over honing slingeren en ze kunnen een imker ontmoeten. Onze imkercursus voor jongeren is een absolute topper. We sporen onze scholen aan met workshops voor bijenhotels.

Week van de bij

“Deze week speciaal zijn er de ecotuindagen in het natuurcentrum Beisbroek en Tudor en ontvangt onze imker groepen”, klinkt het bij de schepen van Openbaar Domein. Er komen ook nog borden in de zones waar we het gras voor de bijen niet maaien.

Waar mogelijk verlengen we het verminderde maaibeheer nog tot een eindje in juni. Zeker met de relatief koude meimaand die we dit jaar hadden zijn nog niet alle planten uitgebloeid, en loont het om het maaien nog even uit te stellen. Nu al maaien is een gedekte tafel voor bijen afruimen voordat de maaltijd gedaan is Om extra uit te leggen dat dit geen verwaarlozing, maar een bewuste keuze voor de bijen is plaatsen we informatieve bordjes op enkele van de meest opvallende plaatsen waar we het maaien uitstellen.

Beheer natuurpatrimonium Stad Brugge

“We beheren bos- en natuurgebieden. We breiden ons patrimonium uit, o.m natuurinrichting 24 ha Beisbroek, inrichting natte natuur Blankenbergse Dijk 155, studie bebossing stortplaats Maleveld, inrichting uitbreiding Veltembos. We leggen ook natuuraccenten in nieuwe parken, o.m. site Knaepen. We investeren ook in tweejaarlijks aanplant geboortebos. We werken ook samen met met andere overheden in functie van inrichting Cathemgoed, Zwankendamme buffer, Wulgenbroeken, landinrichting Oudemaerspolder. Bovendien bekijken we ook hoe de stad kunnen bufferen tussen de haven en de stad.  We overleggen hier met alle overheden en zullen ook de dorpen betrekken. Diverse onthardingsprojecten zowel in de binnenstad als in de deelgemeenten en na onthardingsprojecten wordt ook groen en bloemen geplant”, gaat Van Volcem verder.

Opmaak beheerplannen voor de natuur

Heel wat beheerplannen worden onder handen genomen in de stad:

Natuurbeheerplan kleine stadsbossen in opmaak

Natuurbeheerplan park Rijckevelde in opmaak

Bermbeheerplan in 2020 geactualiseerd (wat veranderde ?)

Natuurbeheerplan Foreest in opmaak

Erfgoedbeheerplan vesten in opmaak – ook aandacht voor stinzenflora, bomen (wat wil dat zeggen)

Onderzoek

De laatste belangrijke pijler in het bijenvriendelijk beleid van de stad is onderzoek: “Een bijenplan, maar ook insectenonderzoek in onze natuurcentra Beisbroek en Tudor is een belangrijk onderdeel. Daarnaast kunnen we rekenen op heel wat professionele maar ook vrijwillige natuuronderzoekers die inventariseren in Beisbroek, Foreest, Tudor, het Duivekeetbos, de Gemene Weidebeek, .. Zij leveren onze het bewijs dat de bij het goed doet in Brugge en welkom is in onze stedelijke groene omgeving”, sluit Van Volcem af.

Sterke partners : Natuurpunt en Regionaal Landschap, maar ook het Concertgebouw en de scholen

Stad Brugge kocht ook diverse groengebieden.  “We wensen ook te investeren in natuurreservaten (Dopheide) en mogelijk ook Gemene Weidebeek.  Natuurpunt koopt ook diverse gronden en via hun beheersovereenkomsten staan ze ook in voor een goed gebruik van de grond”, gaat de schepen verder.

Ook het concertgebouw zet in op bijenvriendelijkheid en deed ook aanplant op hun dak. De scholen krijgen een brochure over al onze eductatieve acties het hele jaar door in de kinderboerderij en in het natuurcentrum Beisbroek.  Scholen doen ook zelf veel.  We zetten ook in op groene speelplaatsen en misschien kunnen ze volgend jaar ook inzetten op planten bij bijenvriendelijke bloemen.

Subsidies, studies en toelagen voor natuur

Soortengerichte initiatieven:

Er is een bijenplan opgemaakt door natuurpunt in opdracht van de stad. “We geven een subsidie voor kleine landschapselementen en snoeien van kleine landschapselementen en oude bomen. Daarnaast is er ook de subsidie voor zwaluwen en deden we een studie over de mortaliteit van overstekende amfibieën. Dat leidde tot plaatsing van diverse amfibieëntunnels op de Zeeweg twee maand terug” klinkt het bij de Brugse schepen

“We zetten ook in op exotenbeheer : deelname expertennetwerk invasieve exoten, opzet opvolgingssysteem (GIS) invasieve exoten en Interne opleiding invasieve exoten. Kortom de bijen zijn belangrijk in onze natuur en natuur maakt ons gelukkig. En we nemen zeer veel actie om ook de bij een plaatsje te geven in onze mooie stad. Bij ons is het elke week, de week van de bij”, concludeert Van Volcem.